1. تفاوت جاهل قاصر و مقصر چیست؟

2. کسی که تا حالا فکر می کرده اعمالش (در وضو، نماز، طهارت و ...) صحیح است اما بعد فهمیده اشتباه بوده باید گذشته ها را قضا کند و اعمال قبل را دوباره انجام دهد؟

نام مرجع تقلید:

آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله تعالی)

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

ج1) جاهل قاصر : کسی که در یادگیری مسائل شرعی کوتاهی و سهل انگاری نکرده باشد.

جاهل مقصر : کسی که در یادگیری مسائل شرعی کوتاهی و سهل انگاری کرده است. ^[1]

ج2) موارد مختلف است؛ لازم است موضوع مورد نظر را ارسال نمایید. ولی به طور کلی چهار حالت برای آن فرض می‌شود:

الف. اشکال عمل از جهت اركان و مانند آن باشد، در این صورت آن عمل باطل است.

مثل اینکه نمازگزار تکبیرة الاحرام یا رکوع را انجام نداده باشد یا در جایی که وظیفه اش نماز ایستاده بوده، آن را نشسته به جا آورده باشد یا نماز را با وضو یا غسل یا تیمّم باطل خوانده باشد.

ب. اشکال عمل از جهت اركان و مانند آن نباشد و فرد جاهل قاصر باشد، در این صورت آن عمل صحیح است.

مثل اینکه نمازگزار حمد و سوره یا ذکر رکوع یا ذکر سجده یا تشهّد نمازش را غلط خوانده باشد و در یاد گیری آن‌ها کوتاهی و سهل انگاری نکرده و در ندانستن آن مقصّر نباشد. یا نمازگزار در حال سجده، دست یا انگشت بزرگ پا را روی زمین نمی‌گذاشته و در ندانستن و یاد نگرفتن این مسأله مقصّر نباشد.

ج. اشکال عمل از جهت اركان و مانند آن نباشد ولی فرد جاهل مقصّر باشد و مورد هم از مواردی باشد عمل اشتباهِ جاهل مقصّر باعث باطل شدن آن باشد، در این صورت آن عمل باطل است مانند مثال‌های قسمت (ب)، نسبت به نمازگزاری که در یاد گیری مسأله کوتاهی کرده و مقصّر است.

د. اشکال عمل از جهت اركان و مانند آن نباشد ولی فرد جاهل مقصّر باشد و مورد اشکال هم از مواردی باشد که حتی ندانستن مسأله بدون عذر و از روی تقصیر هم باعث باطل شدن عمل نمی‌شود، در این صورت آن عمل صحیح است هرچند چنین فردی به دلیل یاد نگرفتن مسأله مورد نیاز خویش گناهکار می‌باشد.

به عنوان مثال، مرد یا زنی که به خاطر ندانستن مسأله، حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند می‌خوانده یا مردی که به علّت ندانستن مسأله، حمد و سوره نماز مغرب و عشا را آهسته می‌خوانده یا فردی که تسبیحات أربعه ی نمازهایش را به علّت ندانستن مسأله بلند می‌خوانده، نمازی كه خوانده صحیح است هرچند فرد در یادگیری مسأله کوتاهی کرده و مقصّر باشد. ^[2]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] العروة الوثقی، ج1، الاجتهاد و التقلید، ص26، م25 / توضیح المسائل جامع، ج1، ص48، م18، حالت 2، مورد "ب" و "ج"

[2] العروة الوثقی، ج1، الاجتهاد و التقلید، ص21، م16 / منهاج الصالحین، ج1، کتاب التقلید، ص24، م11، فراز دوم / المسائل المنتخبة، الاجتهاد و التقلید، ص6، با استفاده از م5 / توضیح المسائل جامع، ج1، ص48، م18، حالت2