احکام مربوط به صندوقهای خانوادگی (وام های خانگی)
- نوشته شده توسط جمعی از طلاب
- دسته: احکام وامها
- بازدید: 12293
بسم الله الرحمن الرحيم
احکام مربوط به صندوقهای خانوادگی (وام های خانگی)
قال الله تبارك و تعالي: إن تُقْرِضُوا اللهَ قَرْضاً حَسَناً يُضاعِفْهُ لَكُم و يَغْفِرْ لَكُمْ وَ اللهُ شَكُورٌ حَليمٌ [1]
اگر به خداوند قرض الحسنه دهيد، آن را براي شما مضاعف ميسازد و گناهان شما را ميبخشد و خداوند شكرگزار و بردبار است.
و عن النبي (صليالله عليه و آله):
الصَّدقةُ بِعَشَرة و القَرْضُ بثمانيةَ عَشَرَ . . . [2]
صدقه دادن در راه خدا ده برابر پاداش دارد و قرض الحسنه پاداشش هجده برابر است.
قرض الحسنه به عنوان يكي از پركاربرد ترين عقود اسلامي است كه در قرآن كريم و روايات به اهميت آن تأكيد فراوان شده است تا زماني كه آلوده به گرد و غبار ربا و رباخواري نگردد.
لذا به نيت ترويج اين سنّت زيبا و حسنه بر اساس فتاوي مراجع معظم تقليد و براي رفع نيازهاي ضروري افراد و مشكلات مالي آنان اقدام به راه اندازي صندوق ..................................................................................... مينماييم.
اساسنامه صندوق قرض الحسنه خانوادگي ...................................
1- اعضاء جلسه كه متقاضي شركت در قرعه كشي تسهيلات قرض الحسنه هستند وكالت تامّ و بلاعزل به مسئول صندوق با حق توكيل غير ميدهند و مسئول صندوق از جانب اعضاء وكيل در كليه شؤونات مربوط به اداره صندوق اعمّ از برگزاري قرعهكشي، اعطاء قرض، اخذ ديون و مطالبات و . . . به طور مطلق ميباشد.
2- بديهي است پول خود فرد به خودش قرض داده نميشود لذا كسي كه قرعه به نامش درآمده مبلغي كه دفعه آخر به عنوان شركت در قرعهكشي پرداخت كرده، جزء وام اعطايي به او نيست و از مبلغ وام كسر ميشود.
3- شايان ذكر است اين صندوق انسداد حساب ندارد يعني اقساطي كه فرد در جلسات قبل به اعضايي كه قرعه به نامشان درآمده قرض داده از مبلغ وام كسر ميشود.
4- فردي كه قرعه به نامش درآمده از دوره خارج ميشود و موظّف است اقساط مقرّره وامش را در سر رسيد معيّن پرداخت نمايد.
شايان ذكر است اداء دين فرد در هر جلسه و نوبت به فردي است كه قرعه به نامش در ميآيد؛ لذا فرد قصد مينمايد كه دين خودش را به فردي كه قرعه به نامش درآمده پرداخت ميكند نه مجموع اعضايي كه به او قرض دادهاند. و مسئول صندوق نيز موظف است مبلغ دريافتي از اعضاء بابت اداء دين را به وكالت از فردي كه در قرعه كشي وام برنده شده قبض و به او تحويل دهد و مبلغ مذكور را از وام اعطايي كسر نمايد.
5- با عنايت به اينكه جهت شرعي و ديني در ارائه تسهيلات قرض الحسنه از اهداف اصلي اين صندوق است، لذا صندوق هيچگونه مبلغي به نام كارمزد يا سود يا جريمة تأخير و ديركرد دريافت نمي كند. لكن شايسته است اعضاء به جهت تأمين هزينههاي جاري صندوق و رونق و توسعه فعاليت آن اهتمام ورزيده و در صورت تمايل مبلغي را دوستانه و خداپسندانه به دلخواه اهداء نمايند تا در ثواب اين امر خير شريك گردند و مسئول صندوق وكالت دارد مبالغ اهدايي را براي خود تملّك نموده و صرف مخارج صندوق نمايد يا بدون تملّك به صلاحديد خويش صرف هزينههاي صندوق نمايد.
6- با توجه به اينكه صندوق درآمد مستقل ندارد و تمام وجوه قرض الحسنه از محل مبلغ واريزي افراد تهيه ميگردد شايسته است افراد عضو نسبت به پرداخت به موقع اقساط مقررّه كمال اهتمام و تعهّد را داشته باشند تا اختلالي در فعاليت صندوق ايجاد نگردد.
7- در صورتي كه پرداخت اقساط وام . . . . . . . . . . بار به تأخير افتد شخص متخلّف از شركت در قرعهكشي در دوره بعد محروم ميگردد.
8- به جهت تشويق و مساعدت مسئول صندوق وام اول بدون قرعه كشي به مسئول صندوق داده ميشود البته اين كار بايد با رضايت و توافق تمام اعضاء صورت گيرد.
9- اعضاء وكالت در تبديل پول به مسئول صندوق ميدهند.
10- لازم به يادآوري است اين پسانداز قرض الحسنه هيچ حقي را براي عضو جهت دريافت وام از ساير اعضاء ايجاد نميكند. همچنان كه ادامه و استمرار شركت و عضويت در صندوق الزامي و اجباري نيست و چرخه مالي صندوق توسط اعضاء به صورت دوستانه و به قصد مشاركت در أمر خير انجام ميگيرد، لذا فرد مي تواند تا قبل از درآمدن قرعه به نامش از عضويت در صندوق منصرف گردد.
11- شرايط انصراف:
الف) كساني كه تا به حال وام دريافت كردهاند بديهي است كه مديون مي باشند و نسبت به اداء دين خويش به ساير اعضاء در اقساط مقررّه مسئول هستند.
ب) كساني كه تاكنون وام دريافت نكردهاند براي انصراف و پس گرفتن وجوه پرداختي ميتوانند شخصي را به عنوان جايگزين معرفي كنند و به ميزاني كه شخص منصرف تا به حال به اعضايي كه قرعه به نامشان درآمده قرض داده، شخص جديد به مسئول صندوق پول پرداخت ميكند تا ايشان به عنوان وكيل اعضاء نسبت به استرداد وجوهي كه فرد منصرف تاكنون پرداخته است اقدام نمايد. بديهي است، در اين حال مسئول صندوق پول را به عنوان قرض الحسنه از فرد جديد اخذ نموده و به وكالت از اعضايي كه به فرد منصرف مديوناند قبض نموده تا ذمّه آنان به اين مبلغ مديون گردد و به عبارتي آن مبلغ را براي آنان به عنوان قرض الحسنه ميگيرد و سپس دين آنان را به فرد منصرف با اين مبلغ اداء مينمايد.
12- فروش امتياز وام يا مصالحه اين امتياز به ديگري در مقابل عوض برخلاف اساسنامه صندوق است.
13- هيأت مديره صندوق ............................. نفر ميباشند كه توسط اعضاي صندوق براي مدت ........................................ هيأت مديره انتخاب ميگردد.
14- شرح وظايف هيأت مديره صندوق قرض الحسنه:
1- نصب و عزل مسئول اجرايي و مدير صندوق
2- نظارت بر حسن انجام وظايف محوّله به مسئول اجرايي صندوق
3- ممانعت جدي و پيشگيري أكيد از نفوذ هر عاملي كه باعث ربوي شدن قرض الحسنه يا پيدايش شبهه ربا در قرض ميگردد.
4- تغيير اساسنامه در صورت لزوم بر اساس موازين شرعي و مطابق با نظر مراجع معظم تقليد.
5- تعيين بازرس براي بررسي كليه دفاتر حسابداري و حسابهاي صندوق در صورت لزوم .
6- تأمين هزينههاي صندوق از كمكهاي بلاعوض و خيرات و مبرّات اهدايي و . . .
7- ارائه گزارش هر ............................. ماه يكبار در مورد عملكرد صندوق به اعضاء
* تبصره: اينجانب ...................................... متقاضي وام به طور دقيق اساسنامه صندوق را مطالعه نموده و با آگاهي و رضايت كامل مفاد آنرا ميپذيرم.
محل امضاء متقاضي تسهيلات قرضالحسنه ....................................
محل امضاء مسئول صندوق ....................................
كليات مربوط به فعاليت صندوق هاي قرض الحسنه خانوادگي
از آنجايي كه كيفيت كار و فعاليت صندوق هاي قرض الحسنه خانوادگي با هم متفاوت است لذا احكام فقهي كلي را در ذيل متذكّر ميشويم و قضاوت در مورد تطبيق اين احكام با كيفيت فعاليت صندوق هاي قرض الحسنه خانوادگي و تعيين مصداق حلال و حرام آن با خود افراد مي باشد و سزاوار است در اين زمينه با علماء و اهل خبره مشورت نمايند.
1- قرض زياده عيني ربوي نداشته باشد و اضافه بر اصل قرض شرعي چيزي دريافت نشود مثل سود اضافي ، ديركرد و در مورد دريافت كارمزد هم نظر مرجع تقليد اعضاء رعايت گردد
2- قرض زيادي حكمي نداشته باشد :
الف) پول خود فرد به خودش قرض داده نشود .
ب) پول اداء دين ساير اعضاء به فرد هم به خودش قرض داده نشود.
ج) قرض به شرط قرض نباشد مثل اينكه حسن به حسين قرض دهد به شرط آن كه در آينده هم حسين به حسن قرض دهد
د) قرض به شرط انسداد حساب نباشد
ه) قرض به شرط خدمت سابق هم مورد اختلاف علماء مي باشد:
مقام معظم رهبري ، مرحوم امام : ربا است
آيات عظام: سيستاني، خويي، تبريزي، وحيد خراسانی، فاضل لنکرانی، بهجت: ربا نيست بلكه اين خدمت ، زمينه ساز قرض آينده است
3- كيفيت اداء دين در هر جلسه معلوم گردد كه آيا به فردي است كه قرعه به نامش درآمده يا به تمام اعضاء مي باشد
4- ميزان بدهكاري و طلبكاري شرعي هر فرد به اعضاء ديگر معلوم باشد
5- مدير مسؤول جلسه از محدوده وكالتي كه از طرف اعضاء دارد تجاوز نكرده و پول را در غير مسير آن به كسي قرض ندهد يا در آن بدون رضايت اعضاء تصرّف ننمايد
6- ادامه و استمرار شركت و عضويت در صندوق الزامي و اجباري نيست و چرخه مالي صندوق توسط اعضاء به صورت دوستانه و به قصد مشاركت در أمر خير انجام ميگيرد ، لذا فرد مي تواند تا قبل از درآمدن قرعه به نامش از عضويت در صندوق منصرف گردد.
صلح نامـه (1)
موضوع:
قرارداد مصالحه بين مسئول صندوق و فرد متقاضي تسهيلات قرض الحسنه
* مسئول صندوق: اينجانب ................................. كالايي .......................... را كه مالك آن هستم به متقاضي وام جناب ........................................... مجاناً صلح مي نمايم و در ضمن عقد لازم مصالحه و سازش شرط مي كنم:
1. مسئول صندوق وكيل بلاعزل و به طور مطلق، با حق توكيل غير در اخذ مبلغ بدهي از مطلق اموال وام گيرنده و مديون باشد تا دين او را به ساير اعضاء اداء نمايد.
2. متقاضي وام جناب .................................... در صورت انصراف از صندوق قبل از دريافت وام متعهد مي گردد يا فرد جايگزيني را به صندوق معرفي نمايد يا طلب خود از اعضاء صندوق را تا انتهاء دوره و مدت قرعه كشي مطالبه ننمايد.
3. متقاضي وام وصيت نمايد: در صورت فوت، از آنجايي كه بدهي ايشان به اعضاء صندوق حالّ و بدون مدت گشته، ورثه ايشان بايد بدون سهل انگاري و تسامح مبلغ دين را قبل از تقسيم ارث و عمل به ساير وصايا از اصل ماترك ايشان پرداخت نمايند. همچنين وصيّت نمايد: اگر قبل از دريافت وام از صندوق فوت شد، ورثه طلب ايشان از اعضاء صندوق را تا انتهاء دوره قرعه كشي از بدهكاران مطالبه ننمايند.
4. متقاضي وام، مسئول صندوق جناب ................................ را وكيل بلاعزل خود در كليه شؤونات مربوط به اداره صندوق با حق توكيل غير قرارداد. همچنين جانشين ايشان جناب ....................................... هم وكيل مطلق و بلاعزل متقاضي وام باشند تا در صورت فوتِ مسؤل صندوق يا غياب ايشان، او اقدامات لازمه در اداره صندوق را عهدهدار باشد.
5. فروش امتياز وام يا مصالحه امتياز آن به ديگري در مقابل عوض براي متقاضي وام ممنوع است.
* متقاضي وام: اينجانب ............................................ اين صلح را با شرايط ذكر شده در ضمن آن پذيرفتم و قبول كردم. مسئول صندوق و جانشين ايشان از هم اكنون وكيل بلاعزل و مطلق از جانب من مي باشند و وصيت مذكور هم نافذ است.
محل امضاء متقاضي وام ......................................
* وصيت نامه *
اينجانب ................................. متقاضي وام وصيّت ميكنم: در صورت فوت، از آنجايي كه بدهيام به اعضاء صندوق حالّ و بدون مدت گشته، ورثهام بايد بدون سهل انگاري و تسامح مبلغ دين را قبل از تقسيم ارث و عمل به ساير وصايا از اصل ماترك اينجانب پرداخت نمايند.
همچنين وصيّت ميكنم: اگر قبل از دريافت وام از صندوق فوت شدم ورثه، طلبم از اعضاء صندوق را تا انتهاء دوره قرعه كشي از بدهكاران مطالبه ننمايند.
محل امضاء متقاضي وام ......................................
محل امضاء مسئول صندوق ......................................
محل امضاء شهود:
1- .............................................
2- .............................................
صلح نامـه (2)
موضوع:
قرارداد مصالحه بين مسئول صندوق و فرد ضامن
* مسئول صندوق: اينجانب ............................. كالايي را كه مالك آن هستم به ضامن وام جناب ................................. مجاناً صلح مينمايم و در ضمن عقد لازم مصالحه و سازش شرط ميكنم.
1- مسئول صندوق وكيل بلاعزل و به طور مطلق، با حق توكيل غير در اخذ و تملك مبلغ وجه الضمان از مطلق اموال ضامن باشد تا دين و بدهي مديون را از مبلغ وجه الضمان اخذ و به ساير اعضاء طلبكار اداء نمايد. همچنين جانشين مسئول صندوق جناب ..................................... هم وكيل مطلق و بلاعزل ضامن باشند تا در صورت فوت مسئول صندوق يا غياب ايشان، او اقدامات لازمه در اداره صندوق را عهدهدار باشد.
2- ضامن جناب ................................. متعهد گردد: اگر مديون بدهي خود را در سررسيد مقررّ پرداخت ننمود، آنرا پرداخت نمايد.
3- ضامن وصيت نمايد: در صورت فوت مبلغ وجه الضمان از ثلث مال ايشان بدون سهلانگاري و تسامح پرداخت گردد.
* ضامن: اينجانب ................................................... اين صلح را با شرايط ذكر شده در ضمن آن پذيرفتم و قبول كردم و مسؤل صندوق و جانشين ايشان از هم اكنون وكيل بلاعزل از جانب من ميباشند و وصيت مذكور هم نافذ است.
محل امضاء ضامن ....................................................
* وصيت نامه *
اينجانب ............................................ ضامن وصيّت ميكنم: در صورت فوت مبلغ وجه الضمان از ثلث مال اينجانب بدون سهلانگاري و تسامح به طلبكاران فرد مديون پرداخت گردد.
محل امضاء ضامن .......................................
محل امضاء مسئول صندوق ......................................
محل امضاء شهود:
1- .............................................
2- .........................................
نمونه تسهيلات قرض الحسنه اعطايي و نحوه بازپرداخت آن
اگر اعضاء جلسه 50 نفر و مبلغ اعطايي 500,000 تومان باشد، نحوه اعطاي وام و بازپرداخت اقساط آن به شرح ذيل است:
تعداد اعضاء |
مبلغ دريافتي |
مال خود فردي كه قرعه به نامش درآمده است |
مبلغ اداء الدين به فردي كه قرعه به نامش در آمده است |
مبلغ اصلي وام |
1 |
000/500 |
000/10 |
------- |
000/490 - در 49 قسط |
2 |
000/500 |
000/10 |
10 |
000/480 - در 48 قسط |
3 |
000/500 |
000/10 |
20 |
000/470 - در 47 قسط |
4 |
000/500 |
000/10 |
30 |
000/460 - در 46 قسط |
5 |
000/500 |
000/10 |
40 |
000/450 - در 45 قسط |
6 |
000/500 |
000/10 |
50 |
000/440 - در 44 قسط |
7 |
000/500 |
000/10 |
60 |
000/430 - در 43 قسط |
8 |
000/500 |
000/10 |
70 |
000/420 - در 42 قسط |
9 |
000/500 |
000/10 |
80 |
000/410 - در 41 قسط |
10 |
000/500 |
000/10 |
90 |
000/400 - در 40 قسط |
11 |
000/500 |
000/10 |
100 |
000/390 - در 39 قسط |
12 |
000/500 |
000/10 |
110 |
000/380 – در 38 قسط |
13 |
000/500 |
000/10 |
120 |
000/370 – در 37 قسط |
14 |
000/500 |
000/10 |
130 |
000/360 – در 36 قسط |
15 |
000/500 |
000/10 |
140 |
000/350 – در 35 قسط |
16 |
000/500 |
000/10 |
150 |
000/340 – در 34 قسط |
17 |
000/500 |
000/10 |
160 |
000/330 – در 33 قسط |
18 |
000/500 |
000/10 |
170 |
000/320 – در 32 قسط |
19 |
000/500 |
000/10 |
180 |
000/310 – در 31 قسط |
20 |
000/500 |
000/10 |
190 |
000/300 – در 30 قسط |
21 |
000/500 |
000/10 |
200 |
000/290 – در 29 قسط |
22 |
000/500 |
000/10 |
210 |
000/280 – در 28 قسط |
23 |
000/500 |
000/10 |
220 |
000/270 – در 27 قسط |
24 |
000/500 |
000/10 |
230 |
000/260 – در 26 قسط |
25 |
000/500 |
000/10 |
240 |
000/250 – در 25 قسط |
26 |
000/500 |
000/10 |
250 |
000/240 - در 24 قسط |
27 |
000/500 |
000/10 |
260 |
000/230 – در 23 قسط |
28 |
000/500 |
000/10 |
270 |
000/220 – در 22 قسط |
29 |
000/500 |
000/10 |
280 |
000/210 – در 21 قسط |
30 |
000/500 |
000/10 |
290 |
000/200 – در 20 قسط |
31 |
000/500 |
000/10 |
300 |
000/190 – در 19 قسط |
32 |
000/500 |
000/10 |
310 |
000/180 – در 18 قسط |
33 |
000/500 |
000/10 |
320 |
000/170 – در 17 قسط |
34 |
000/500 |
000/10 |
330 |
000/160- در 16 قسط |
35 |
000/500 |
000/10 |
340 |
000/150 – در 15 قسط |
36 |
000/500 |
000/10 |
350 |
000/140 – در 14 قسط |
37 |
000/500 |
000/10 |
360 |
000/130 – در 13 قسط |
38 |
000/500 |
000/10 |
370 |
000/120 – در 12 قسط |
39 |
000/500 |
000/10 |
380 |
000/110 – در 11 قسط |
40 |
000/500 |
000/10 |
390 |
000/100 – در 10 قسط |
41 |
000/500 |
000/10 |
400 |
000/90 – در 9 قسط |
42 |
000/500 |
000/10 |
410 |
000/80 - در 8 قسط |
43 |
000/500 |
000/10 |
420 |
000/70 – در 7 قسط |
44 |
000/500 |
000/10 |
430 |
000/60 – در 6 قسط |
45 |
000/500 |
000/10 |
440 |
000/50 – در 5 قسط |
46 |
000/500 |
000/10 |
450 |
000/40 – در 4 قسط |
47 |
000/500 |
000/10 |
460 |
000/30 – در 3 قسط |
48 |
000/500 |
000/10 |
470 |
000/20 – در 2 قسط |
49 |
000/500 |
000/10 |
480 |
000/10 – در 1 قسط |
50 |
000/500 |
000/10 |
490 |
------- |
تاريخ: ............................. شماره:............................. |
بسمه تعالي
قرارداد تسهيلات قرض الحسنه
مشخصات متقاضي تسهيلات قرض الحسنه
نام: ................................. نام خانوادگي: .......................... نام پدر: ........................ ش.ش:................ صادره:............... متولد: ...................
محل سكونت:......................................................................................................... تلفن منزل:.....................
همراه:.....................................
شغل:....................................
محل كار:.......................................................................................تلفن محل
كار:...........................................
مشخصات ضامن
نام: ................................. نام خانوادگي: .......................... نام پدر: ........................ ش.ش:................ صادره:............... متولد: ...................
محل سكونت:......................................................................................................... تلفن منزل:.....................
همراه:.....................................
شغل:....................................
محل كار:.......................................................................................
تلفن محل كار:...........................................
اينجانب باز پرداخت كلّ مبلغ تسهيلات قرض الحسنه اعطايي به آقاي / خانم ................................... را ضمانت و تعهّد مينمايم.
مبلغ تسهيلات قرض الحسنه
1- به موجب اين قرارداد اعضاء صندوق قرض الحسنه مبلغ ......................................................................... را در تاريخ .......................... به عنوان قرض الحسنه به آقا / خانم ................................................ پرداخت نمودند.
مدت تسهيلات قرض الحسنه
2- مدت بازپرداخت وام قرض الحسنه ............................................... به صورت اقساط .......................... ميباشد.
مبلغ اقساط ........................................... تعداد آنها ............................ قسط و سررسيد اولين قسط آن در تاريخ ............................... است.
سند لازم براي اعطاي تسهيلات قرض الحسنه
3- اينجانب .......................................... متقاضي وام يا ضامن سند ذيل را به عنوان پشتوانه در اختيار مسئول صندوق قرار ميدهم:
* چك به شماره ............................... بانك ............................ شعبه ............................... جاري..................................... به مبلغ ......................................................................................................................... بابت پشتوانه و ضمانت قرض سفته به شماره خزانه داري كل ................................................ به مبلغ ...................................................... بابت پشتوانه و ضمانت قرض اينجانب متقاضي وام صحت مندرجات فوق را تأييد ميكنم و متعهد به انجام آن ميباشم.
محل امضاء متقاضي وام ..............................
اينجانب ضامن صحت مندرجات فوق را تأييد ميكنم و متعهد به ضمانت خويش ميباشم.
محل امضـــاء ضـامن ..............................
محل امضاء شهود
1- ........................................
2- ........................................
محل امضاء مسئول صندوق
.............................
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] سوره تغابن، آیه 17
[2] وسائل الشيعه ج2 كتاب الزكاة ابواب الصدقةباب20ص286ح2